Materialen & verzorging

Mogelijk verschillen de richtlijnen voor het verzorgen van een PEG katheter per instelling. U krijgt de exacte richtlijn van uw ziekenhuis. Anders kunt u navraag doen bij de arts of verpleegkundige.
Hieronder vindt u de meest toegepaste richtlijnen.

De eerste zeven dagen na plaatsing
Aangezien er een mooi fistelkanaal (kanaalvormige doorgang) gevormd moet worden, is de verzorging de eerste dagen na plaatsing anders dan erna. Het is belangrijk om de PEG katheter de eerste dagen zo min mogelijk te bewegen. Daarom zit het buitenste schijfje strak vast op de huid. Na ongeveer een week is het fistelkanaal gevormd. Op voorschrift van het ziekenhuis wordt de PEG wel óf niet dagelijks verzorgd. Hoeft het niet dagelijks? Dan krijgt u instructie over de te volgen procedure.

De dagelijkse verzorging
De verzorging gebeurt 1 à 2 keer per dag.

1. Verzamel alle benodigde materialen, zoals gazen en splitgazen (10x10 cm of 5x5 cm) en pleisters. Gebruik het liefst splitgazen. Voorkom rafelen: knip geen gaas op maat. Zorg ook voor een desinfectievloeistof met chloorhexidine (0,5%) en alcohol (70%).
2. Was uw handen.
3. Open de verpakking van de gazen en splitgazen.
4. Giet op de gewone gazen wat alcoholvrij desinfectans.
5. Verwijder de oude gazen.
6. Inspecteer de huid rondom de fistel op huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken.
7. Maak de huid rondom de fistel schoon door de natte gazen in één beweging rond de PEG-katheter te bewegen. Tip: maak altijd in een ronddraaiende beweging schoon vanaf de opening naar de buitenkant. Gebruik voor elke beweging een schoon gaasje.
8. Laat de desinfectievloeistof even drogen, leg daarna een splitgaas om de PEG-katheter en plak deze eventueel vast.

Let op: u mag de eerste week nog niet douchen, zwemmen of in bad.

Na de eerste week
U verzorgt de insteekopening dagelijks met water en zeep. Goed om te weten: u mag met uw PEG katheter onder de douche, zwemmen en in bad. U hoeft geen gaasjes meer onder de externe fixatiedisk te doen. Is er nog steeds wat lekkage? Of vindt het gewoon prettig? Gebruik dan gaasjes. 
Inspecteer de insteekopening dagelijks op roodheid, zwelling, huidirritatie en drukplekken.

Aanpassen fixatiedisk
Na ongeveer één week is het fistelkanaal gevormd en mag de buitenste fixatiedisk van de PEG-katheter iets losser gezet worden. Volg onderstaande stappen:

1. Was uw handen.
2. chuif de externe fixatiedisk iets over de PEG-katheter naar boven. De ruimte tussen de buik en de externe fixatiedisk mag twee millimeter (= de dikte van een munt) zijn.

Tip: om de disk steeds weer op dezelfde plaats te houden, kunt u met een watervaste stift een streepje zetten op de PEG katheter ter hoogte van de externe fixatiedisk. Voorkom het ontstaan van een knik of zwakke plek in de slag van de PEG katheter door het klemmetje (indien aanwezig) steeds op een andere plaats te gebruiken.

Het is belangrijk om te voorkomen dat de PEG katheter vastgroeit in het fistelkanaal of maagslijmvlies. Draai de PEG katheter daarom 1x per dag rondom zijn as. Beweeg de katheter vervolgens omhoog en omlaag in de fistel (minimaal 1,5 cm).

Let op: als de katheter in de darm ligt (en niet in de maag) mag die niet helemaal rondom gedraaid worden. Er bestaat een risico dat het uiteinde uit de darm schiet.

Toedieningsmaterialen voor sondevoeding moeten regelmatig vervangen worden. Hieronder staan de de redenen én frequentie van vervanging.

Redenen voor vervanging van de gastrotomiekatheter/button
- de Ballon is gescheurd of lekt
- het materiaal vertoont bobbeltjes of scheurtjes
- het aansluitpunt lekt
- de sonde past niet meer (er is een andere maat nodig)

Frequentie vervanging
De button of gastrostomie (ballon)katheter wordt om de drie maanden - of indien nodig - vervangen. Of de kwaliteit achteruit gaat, hangt mede af van de frequentie waarmee de balloninhoud van de button wordt gecontroleerd en of er medicijnen door de button worden gegeven.
Afhankelijk van het merk button, dat u gebruikt, kan het zijn dat de sonde pas na een jaar moet worden verwisseld.  

Frequentie controle van andere hulpmiddelen

Het belangrijk om ervoor te zorgen dat de katheter niet uit het fistelkanaal schiet.
De insteekopening moet dagelijks verzorgd worden. U kunt onderstaande stappen volgen:

1. Verzamel alle benodigde materialen, zoals gazen en splitgazen (10x10 cm of 5x5 cm) en pleisters. Zorg ook voor een desinfectievloeistof met chloorhexidine (0,5%) en alcohol (70%). Advies: voorkom rafels, knip dus geen gaas op maat.
2. Was uw handen.
3. pen de verpakking van de gazen en de splitgazen en giet op de gewone gazen wat alcoholvrij desinfectans.
4. Verwijder de oude gazen.
5. Inspecteer de huid rondom de fistel op huidirritatie, roodheid, zwelling en drukplekken.
6. Maak de huid rondom de fistel schoon door de natte gazen in één beweging rond de katheter vegen. Tip: maak altijd schoon vanaf de opening in een ronddraaiende beweging naar buiten toe. Gebruik voor elke beweging een schoon gaasje.
7. Laat de desinfectievloeistof even drogen, leg daarna een splitgaas om de jejunostomiekatheter en plak deze eventueel vast.
   
   Ook zonder hechtingen is het belangrijk dat de jejunostomiekatheter op de juiste plaats blijft zitten. Met een watervaste viltstift kunt u een streep zetten waar de katheter uit het fistelkanaal komt. Gebruik een pleister om de katheter op de huid te bevestigen. Afhankelijk van de afscheiding van wondvocht of huidirritatie gebeurt de verzorging één of twee keer per dag.

Let op! De jejunostomiekatheter mag niet gedraaid worden. Zeker niet als deze is vastgehecht. Anders bestaat er het risico dat het uiteinde uit de darm schiet. 

Dit kunt u als volgt aanpakken:
- Verzorg de insteekopening dagelijks met water en zeep.
- Inspecteer de insteekopening dagelijks op roodheid, zwelling, huidirritatie en drukplekken.
- Controleer wekelijks het volume van de ballon. Hoe? Vul het volume aan tot het maximum volgens de fabrikant.

Verder dient u ervoor te zorgen dat de katheter of button niet vastgroeit aan het fistelkanaal of maagslijmvlies. Dit kunt u op twee manieren doen:

1. Draai de gastrostomiekatheter of -button 1x per dag 180 graden rondom zijn as
2. Beweeg de gastrostomiekatheter omhoog en omlaag in de fistel (minimaal 1,5 cm). Let op: bij een button is dit niet mogelijk.

Goed om te weten: als de gastrostomiekatheter of button is geplaatst ter vervanging van een andere (soort) katheter of button, dan mag u er na plaatsing direct mee onder de douche of zwemmen. U hoeft ook geen gaasje meer onder de externe fixatiedisk te doen. Is er nog wat lekkage? Of vindt u het gewoon prettig? Dan kunt u het glaasje blijven gebruiken. 

Voor het douchen kunt u de pomp uitzetten en het systeem even afkoppelen. U kunt het dopje, dat aan uw sonde zit, op de sonde zetten en die afsluiten.       

U dient het voedingssysteem elke 24 uur te verwisselen.  Tip: pak elke morgen na het douchen of de persoonlijke verzorging een nieuw systeem. 

Nee, een sonde mag niet meerde malen opnieuw worden ingebracht. Plaats in geval van uittrekken of braken altijd een nieuwe sonde. 

Het is belangrijk dat de neusmaagsonde op de juiste plaats in de maag ligt. Door hoesten, overgeven of trekken aan de sonde kan het zijn dat de sonde buiten de maag komt te liggen. 

U kunt zelf dagelijks een controle doen (methode 1). Of dit wordt gedaan door de verpleegkundige  bij het (opnieuw) plaatsen van de sonde (methode 2).

Methode 1
Controleer of de sonde nog goed vastgeplakt is en of het markeringsstreepje nog op de juiste plaats zit. Mogelijk kunt u zien of de sonde nog achter in de keel ligt en of deze niet (gedeeltelijk) opgekruld in de mond ligt. Twijfelt u? Neem dan contact op met de medewerkers van Klantenteam Sondevoeding. U vindt de contactgegevens onderaan de pagina 'Service & Contact'. 

Methode 2
Aan de hand van de zuurtegraad (PH) van wat maagsap kan de verpleegkundige achterhalen of de 
sonde nog in de maag ligt. Hierbij gaat hij / zij als volgt te werk:

1. sonde doorspuiten met 5-10 ml lucht (bij kinderen 2-5 ml.) met een spuit (inhoud 50 ml)
2. enkele druppeltjes maagsap optrekken
   kijken hoe het maagsap eruitziet.
3. Over het algemeen is maagsap helder en kleurloos, maar direct na het eten of drinken kan het wat troebel zijn. Soms is maagsap lichtbruin of grasgroen.
   zuurtegraad van het opgetrokken maagsap meten (pH) met een speciale strip

Als de gemeten waarde < 5.5 is, dan ligt de neusmaagsonde met zeer grote waarschijnlijkheid in de maag en kunt u starten met de sondevoeding.

Welke sonde u heeft, is belangrijk om te weten:

1. Het type sonde: maag-, duodenum-, jejunum-, gastrostomie-sonde, button of PEG sonde.
2. De maat (= de charrière, afgekort CH*) en de lengte van de sonde.
3. Het merk: raadpleeg de verpakking of informeer bij het ziekenhuis, waar de sonde is geplaatst.

* De charrière kan ook worden vastgesteld aan de hand van de kleur van het uiteinde van de sonde.

Sondes, die operatief worden geplaatst (in het ziekenhuis), levert Sorgente niet.

Is dit de eerste keer gedaan in het ziekenhuis? Neem dan contact op met het ziekenhuis. Wanneer een verpleegkundige van de thuiszorg het heeft gedaan, dan kunt u contact opnemen met de thuiszorg.

Bent u de vorige keer geholpen door een verpleegkundige van Sorgente? Dan is er een nieuw uitvoeringsverzoek nodig van uw (huis)arts. Ons Klantenteam kan u helpen. 
Is er al een uitvoeringsverzoek voor onbepaalde tijd? Dan kunt u een afspraak met ons maken.
U vindt de contactgegevens van het Klantenteam Sondevoeding onderaan de pagina 'Service & contact'. 

Toedieningsmaterialen voor sondevoeding moeten regelmatig vervangen worden.
Hieronder vindt u de redenen voor vervanging én de frequentie. 

Redenen voor vervanging
- het materiaal vertoont bobbeltjes of scheurtjes
- het aansluitpunt lekt
- de sonde is verstopt (en opheffing van de verstopping is niet meer mogelijk)
- de sonde is langer dan aangegeven periode ingebracht (zie frequentie)
- de sonde is (per ongeluk) verwijderd

Frequentie vervanging
- PVC sonde: 1x per week
- PUR sonde: 1x per 6 weken
- siliconen sonde: 1x per 6-12 weken

• Neusmaag-duodenumsonde: vervanging vindt plaats in ziekenhuis

Frequentie controle van andere hulpmiddelen